"Indruk dat men iedereen verdenkt, klopt niet"

Vandenbroucke: "RIZIV was niet gewapend tegen gangsterisme"

In de Kamercommissie Gezondheid werd minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke aan de tand gevoeld over fraudedossiers in de gezondheidszorg. Hij herhaalde dat het RIZIV sterkere wapens nodig heeft om fraude aan te pakken, maar dat dat niet betekent dat iedereen verdacht wordt.

De media smulden onlangs van het verhaal van een thuisverpleegkundige uit Houthulst die jarenlang fictieve of onterechte prestaties kon aanrekenen. Het voorbije weekend gaf HLN een platform aan een veroordeelde apotheker die uit de doeken deed hoe hij via een achterpoortje in de software eenzelfde doosje twee keer kon aanrekenen.

In de Kamercommissie Gezondheid van 9 december kreeg minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke vragen van Frieda Gijbels (N-VA), Isabelle Hansez (Les Engagés), Irina De Knop (Open Vld), Kathleen Depoorter (N-VA), Natalie Eggermont (PVDA-PTB), François De Smet (DéFI) en Patrick Prévot (PS) over de manier waarop het RIZIV deze en andere fraudedossiers aanpakt.

Gangsterisme

In zijn uitvoerige antwoord benadrukt Vandenbroucke dat de zware fraude van de thuisverpleegkundige uit Houthulst uitzonderlijk is, en dat de overgrote meerderheid van zorgverstrekkers correct werkt. Tegelijk heeft het RIZIV volgens hem hardere wapens nodig om de “rotte appels” aan te pakken.

"Op het moment dat men aan die wapens werkt om ze te versterken, kan de indruk ontstaan dat men iedereen verdenkt. Dat is niet het geval. Dat wil ik zeer uitdrukkelijk zeggen ten aanzien van alle apothekers, thuisverpleegkundigen, artsen en kinesitherapeuten. Dat is niet hoe wij denken over de inzet van die mensen", aldus Vandenbroucke.

“Naar mijn inschatting behoren apothekers in ons systeem tot de meest intensief gecontroleerde zorgverstrekkers. Ik wil benadrukken dat het, op basis van wat we weten, om uitzonderlijke gevallen gaat en dat de grote meerderheid van de apothekers correct werkt.”

In het dossier van de frauderende thuisverpleegkundige schetste hij de tijdlijn waarin sinds 2017 meerdere onderzoeken, vaststellingen, terugvorderingen en boetes tegen de betrokken verpleegkundige zijn gebeurd, inclusief twee keer een opschorting van de derdebetalersregeling. "De Kamer van beroep heeft een definitieve uitspraak gedaan op 23 augustus 2023. Dat heeft dus geruime tijd geduurd, omdat de mevrouw in kwestie haar rechtsmiddelen heeft uitgeput. We leven natuurlijk in een rechtsstaat."

Volgens hem heeft de Dienst Geneeskundige Controle en Evaluatie (DGEC) van het RIZIV in dit dossier dus niet traag of nalatig gehandeld. “Ze waren alleen niet gewapend tegen iemand die telkens opnieuw begon en uiteindelijk een zeer hardnekkige fraudeurster bleek te zijn, tegen dat soort van gangsterisme."

Hij wees er ook op dat dit soort onderzoeken complex is. “De inbreuken hebben in belangrijke mate betrekking op het aanrekenen van duurdere prestaties door overscoring van de afhankelijkheidsgraad van de patiënt. Daarvoor is een medische beoordeling vereist”.

Nieuwe antifraudemaatregelen in de zorg

Vandenbroucke kondigt een nieuw, versterkt actieplan handhaving 2026‑2030 aan met structurele maatregelen die de inspectiediensten de nodige instrumenten geven. De mogelijkheid om een RIZIV‑nummer te schorsen, die wordt ingevoerd met zijn (nog goed te keuren) Kaderwet, past daarin.

Daarnaast lichtte Vandenbroucke twee al besliste maatregelen toe: een jaarlijks aanrekeningsplafond voor thuisverpleegkundigen en meer transparantie voor patiënten over gefactureerde prestaties.

Hij verduidelijkte dat het plafond geen limiet is op het aantal patiënten, maar een maximum facturatiebedrag per jaar (bv. 229.000 euro voor zelfstandigen en 126.000 euro voor loontrekkenden); boven dat plafond moet de verpleegkundige de overschrijding verantwoorden, waardoor de bewijslast deels wordt omgekeerd.

Vanaf 15 januari krijgen patiënten systematisch een overzicht van de meeste prestaties die op hun naam worden aangerekend (o.m. forfait B in thuisverpleging), zodat fictieve prestaties via de derdebetalersregeling veel moeilijker onopgemerkt kunnen blijven.

Ziekenfondsen en datadeling

De minister bevestigt dat ziekenfondsen een ruime verantwoordelijkheid hebben in de controle van zorgfacturatie, met administratieve en inhoudelijke controles, onder meer via adviserend artsen en verpleegkundigen en via controles van de Katz-schaal bij thuisverpleging.

Omdat elke verzekeringsinstelling slechts zicht heeft op de prestaties van haar eigen verzekerden, worden alle facturatiegegevens maandelijks gecentraliseerd bij het Intermutualistisch Agentschap, waar de DGEC in het kader van concrete onderzoeken gegevens kan opvragen.

Om datastromen te verbeteren wordt gewerkt aan Dataflow 2.0, dat het RIZIV directe, geautomatiseerde toegang tot een centraal dataplatform moet geven. De nodige regelgeving wordt in 2026 uitgewerkt en de operationele ingebruikname volgt ten vroegste in 2027.

 Juridisch kader en verjaringstermijnen

De minister verduidelijkte ook dat artikel 174 van de gecoördineerde wet van 14 juli 1994 een verjaringstermijn van vijf jaar voorziet bij frauduleuze handelingen en twee jaar zonder fraude, maar dat dit artikel niet op alle situaties van toepassing is, zoals in het aangehaalde apothekersdossier.

Voor de DGEC geldt namelijk een afzonderlijk regime: vaststellingen moeten binnen drie jaar in een proces‑verbaal worden gegoten, naar analogie met fiscale onderzoekstermijnen.

Voor recuperaties door verzekeringsinstellingen blijven de termijnen van artikel 174 wel relevant.